Planetary health diet - dieta przyjazna planecie

Słyszeliście o planetary health diet? Coraz częściej mówi się o tym jak bardzo niszczymy naszą planetę. Wyzwaniem stało się przede wszystkim zahamowanie zmian klimatycznych. Jednocześnie alarmujące jest również szybkie rozrastanie się populacji ludzkiej i związane z tym niedożywienie dużej grupy osób. Żeby spróbować sprostać tym wszystkim problemom, naukowcy opracowali dietę przyjazną planecie, która jednocześnie ma być pełnowartościową, ciekawą i zdrową opcją dla każdego. Może ona znacznie przyczynić się do poprawy naszego stanu zdrowia.  

Podstawowe zasady planetary health diet

1.   Podstawową sprawą jest znaczna redukcja spożycia mięsa, szczególnie czerwonego. W Stanach Zjednoczonych ten problem jest palący, zaleca się tam redukcję konsumpcji czerwonego mięsa o 84%, jednak w krajach europejskich również jest to bardzo istotną sprawą. Dlaczego to takie ważne dla środowiska? Produkcja mięsa (aktualnie większa niż kiedykolwiek) powoduje ogromną emisję gazów cieplarnianych. Jeśli będzie wciąż rosła, nie mamy żadnych szans na stabilizację efektu cieplarnianego. Przy hodowli przemysłowej zużywa się też bardzo duże ilości wody, a jednocześnie zanieczyszcza się zbiorniki wodne. Żeby uzyskać paszę, wycina się połacie lasów deszczowych. Krótko mówiąc – stopniowy spadek hodowli przemysłowej jest naszą nadzieją na powstrzymanie zmian klimatycznych.

2.   Zaleca się spożywanie dużej ilości warzyw i owoców (dietetycy zgadzają się co do tego, że najlepiej, jeśli są bazą lub przynajmniej towarzyszą każdemu posiłkowi). Ważnym elementem diety powinny stać się rośliny strączkowe, np. w Stanach Zjednoczonych proponuje się zwiększenie ich udziału w diecie o 6%. Orzechy i nasiona również powinny zajmować wysoką pozycję na naszej liście produktów zalecanych, naukowcy twierdzą, że ich spożycie w Europie jest zdecydowanie zbyt niskie i powinno wzrosnąć nawet o 15%.

3.   Żyjemy w świecie, w którym jednocześnie mamy miliardy (!) niedożywionych ludzi, którzy umierają z głodu lub cierpią z powodu poważnych chorób związanych z brakiem żywości i... drugie tyle ludzi otyłych. Otyłość, jak wiadomo, również prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych. Czy to nie paradoks? Dlatego kluczowe jest rozwiązanie tej sytuacji. Zatrważające są statystyki dotyczące marnowania żywności. Jednym z założeń planetary health diet jest maksymalne ograniczenie żywności, która ląduje na śmietniku.

4.   Dieta przyjazna planecie nie musi być wegetariańska czy też wegańska, to indywidualny wybór każdego. Chodzi o ograniczenie produktów odzwierzęcych, dotyczy to mięsa, w tym ryb, nabiału i jajek. Przede wszystkim źródłem białka miałyby być rośliny strączkowe i orzechy. Najlepszym określeniem diety o takich zasadach jest flexitarianizm, obecnie coraz bardziej popularna możliwość.

5.   Ponieważ dieta przyjazna planecie jest bardzo elastyczna i w gruncie rzeczy zaleca trzymanie się tylko kilku prostych zasad, może być z powodzeniem stosowana we wszystkich kręgach kulturowych, bez względu na potrzeby dietetyczne konkretnej  osoby i preferencje żywieniowe.  

Jak powinno to wyglądać w praktyce?

Idealny talerz powinien być wypełniony w połowie warzywami, owocami i orzechami, natomiast druga połowa to rośliny strączkowe, pełnoziarniste zboża, oleje roślinne oraz, jeśli ktoś tego potrzebuje, w ograniczonej ilości produkty odzwierzęce. Dzięki takim proporcjom możemy mieć pewność, że dostarczymy organizmowi wystarczającej ilości białka, tłuszczu, złożonych węglowodanów, błonnika, ale też witamin, składników mineralnych i ważnych substancji takich jak np. luteina, bioflawonoidy czy rutyna.  

Czy planetary health diet jest dla nas naprawdę zdrowa?

Inspiracją przy tworzeniu planetary health diet była m.in. dieta śródziemnomorska oraz okinawska – zgodnie uznawane za jedne z najzdrowszych na świecie. Szacuje się, że przy wprowadzeniu na szeroką skalę diety przyjaznej planecie można uratować przed przedwczesną śmiercią nawet  11 milionów ludzi oraz znacząco podnieść jakość życia wielu osób, dzięki profilaktyce otyłości, nowotworów czy cukrzycy.  Propozycje naukowców, którzy opracowali planetary health diet częściowo pokrywają się z tym, co możemy zauważyć np. w aktualnej piramidzie żywieniowej. Dotyczy to zwłaszcza roli warzyw i owoców w diecie oraz zwrócenia uwagi na jakość spożywanych węglowodanów (zboża pełnoziarniste) i obecność na talerzu roślin strączkowych.

Marnowanie żywności

Bardzo ważną kwestią jest marnowanie jedzenia, ogromne brawa należą się każdemu, kto podnosi ten temat. Na szczęście coraz więcej osób zdaje sobie sprawę z tego jak niszczący to proceder. Produkcja żywności to ciężka praca wielu ludzi, litry zużytej wody, energia elektryczna, a czasem również życie zwierząt. Świadomość, że efekt tego wszystkiego ląduje w śmietniku jest porażająca. Dlatego na ten aspekt szczególnie warto zwrócić uwagę, wszyscy mamy na to wpływ. Oczywiście duże znaczenie mają zmiany systemowe, zwłaszcza dotyczące dużych sklepów. Jednak nasze wybory zakupowe i wysiłek włożony w planowanie mają niebagatelne znaczenie, warto o tym pamiętać zawsze przy okazji zakupów.

Czy dieta przyjazna planecie się przyjmie?

Za granicą temat ten jest szerzej poruszany, jednak i u nas zauważyć można wielokierunkowe zmiany, których celem jest ochrona planety. Dla niektórych osób zaakceptowanie wszystkich opracowanych przez naukowców zasad jest zbyt dużym wyzwaniem, jednak prawda jest taka, że każde, nawet najmniejsze działanie się liczy. Czy to będzie pilnowanie się przed wyrzucaniem żywności, czy ograniczenie spożycia mięsa, wszystko to ma duże znaczenie dla przyszłości nas wszystkich.