Herbata i wyciągi z dziurawca – dla lepszego zdrowia i samopoczucia

Dziurawiec – herbata i nie tylko

Z pewnością każdy, kto kiedykolwiek poszukiwał naturalnych sposobów na poprawę nastroju, zetknął się z dziurawcem. Herbata przyrządzania z tego zioła jest niemal legendarna, coraz popularniejsze stają się także wyciągi, dlatego nie brakuje chętnych by w okolicach letniego przesilenia rozpocząć jego zbiory i suszenie. W domach wielbicieli zielarstwa można latem zauważyć wiszące pęki pięknych, żółtych kwiatów, które staną się bazą znakomitych naparów pitych w długie jesienne i zimowe wieczory, a także butelki wypełnione czerwonym płynem – maceratem lub nalewką z kwiatów. Lista dobroczynnych właściwości dziurawca zwyczajnego jest bardzo długa. Czy warto zainteresować się tą niezwykłą rośliną?

Dziurawiec zwyczajny – co to za zioło?

Dziurawiec jest ważną rośliną leczniczą, która występuje dość powszechnie w Europie, Azji, Ameryce, Afryce i Nowej Zelandii, liczy wiele gatunków. W Polsce występuje ich osiem i wszystkie mogą stać się surowcem zielarskim, choć zdecydowanie najpopularniejszy jest dziurawiec zwyczajny. Znany był już w starożytności, uważano wtedy że radzi sobie z wieloma dolegliwościami, a obecnie mamy możliwości, by szereg jego prozdrowotnych właściwości udowodnić metodami naukowymi.

Nazwa rośliny wzięła się od małych „dziurek” znajdujących się na liściach, które stają się widoczne gdy patrzy się na nie pod światło. W rzeczywistości liście nie są dziurawe, widoczne kropki to przezroczyste zbiorniczki na cenne olejki eteryczne. Dawniej roślinę tę nazywano „dzwonkami Panny Marii” lub „zielem świętojańskim”, ponieważ zbiory zaczynało się w okolicach nocy świętojańskiej. Najpopularniejszą formą korzystania z dobroczynnych właściwości dziurawca zwyczajnego jest picie naparów, ale można przyrządzić z niego także nalewkę lub macerat olejowy. Świeże młode liście i kwiaty można również śmiało wykorzystać w kuchni, na przykład do zdrowych sałatek. Nie wszyscy wiedzą jak uniwersalna i cenna jest to roślina. Właściwości lecznicze tego zioła znacznie wykraczają poza najbardziej znane działanie poprawiające samopoczucie.

Dziurawiec – właściwości lecznicze

Dziurawiec właściwości lecznicze zawdzięcza przede wszystkim kilku substancjom, wśród których najważniejsze to: hiperozyd, hiperycyna, kwercetyna, rutyna i hiperforyna. Zawiera także garbniki, olejki eteryczne, sole mineralne, pektyny i witaminy.

Za radzenie sobie z dolegliwościami kojarzącymi się najczęściej z dziurawcem: depresją, stanami lękowymi i przewlekłym stresem odpowiada hiperycyna, która jest naturalnym inhibitorem MAO, hamuje rozkład serotoniny przyczyniając się do wzrostu jej stężenia w ośrodkowym układzie nerwowym i tym samym do znacznej poprawy samopoczucia. W przypadku zaburzeń nastroju najlepiej jest stosować wyciąg zamiast dziurawca – herbaty, żeby zauważyć pozytywne działanie kurację powinno się prowadzić przez 6 tygodni. Roślinę tę nazywa się „naturalnym antydepresantem” i w tej roli jest powszechnie stosowana w wielu krajach, jednak warto pamiętać, że chociaż tego typu środki mogą się sprawdzić w przypadku wyczerpania nerwowego i niepokoju, a także w łagodnych stanach depresyjnych, jeśli problemy są poważne i długotrwałe, a naturalne środki nie pomagają, trzeba zgłosić się do specjalisty zajmującego się zdrowiem psychicznym.

Dziurawiec zwyczajny działa rozkurczowo na mięśnie gładkie w przewodzie pokarmowym i sprawdza się przy chorobach z nim związanych, między innymi przy problemach z wątrobą, woreczkiem żółciowym, nieżycie żołądka i jelit, wzdęciach, wrzodach czy zapaleniu jelita grubego. Dzięki obecności garbników i substancji o działaniu antybakteryjnym napar sprawdzi się przy zatruciach i biegunkach, szybko przynosząc ulgę i powrót do równowagi organizmu. Ponieważ hiperozyd zawarty w zielu świętojańskim działa silnie moczopędnie, napar jest także polecany w czasie leczenia kamicy nerkowej, szacuje się, że dzięki niemu dobowa ilość moczu może wzrosnąć o kilkadziesiąt procent, co ma ogromne znaczenie przy chorobach układu moczowego.

Dziurawiec zwyczajny jest bogatym źródłem rutyny, co przekłada się na jego działanie wspomagające układ krwionośny. Rutyna wzmacnia i uszczelnia naczynia włosowate, zapobiegając tym samym powstawaniu uciążliwych i nieestetycznych pajączków. Dodatkowo przedłuża działanie witaminy C (dlatego tak często występują w duecie) i działa przeciwzapalnie, wspomaga odporność i zapobiega rozwojowi sezonowych infekcji.

Antyseptyczne i przeciwzapalne właściwości czynią natomiast z dziurawca doskonałe remedium na bóle gardła i stany zapalne jamy ustnej, a także środek wspomagający przy grypie czy anginie.

Warto wiedzieć, że wyciągi z dziurawca mogą również poprawić pamięć i koncentrację, szczególnie u osób, które czują wewnętrzny niepokój i z tego powodu brakuje im skupienia, sprawdzą się zatem w czasie sesji egzaminacyjnej lub pracy nad ważnym projektem.

Co ciekawe, dziurawiec może wspomóc również alergików, ponieważ zawarta w nim kwercetyna hamuje uwalnianie histaminy i wykazuje działanie antyalergiczne oraz przeciwzapalne. Napar może zatem okazać się dobrym sposobem na poradzenie sobie z nagłym atakiem alergii, na przykład po kontakcie z uczulającym kosmetykiem.

Dziurawiec – zastosowanie

Dziurawiec zwyczajny może być wykorzystywany na kilka sposobów: jako herbata, nalewka, macerat, można także kupić gotowe tabletki. Picie naparów poleca się w przypadku problemów z układem trawiennym, moczowym lub przy chorobach gardła. Jeśli ktoś boryka się z zaburzeniami nastroju, jak najbardziej może sięgać po dziurawiec – herbatę lub mieszanki ziołowe z jego udziałem, ale silniejszy efekt osiągnie pijąc regularnie wyciąg na bazie alkoholu lub oleju, które można również przygotować samemu w domu.

Macerat olejowy lub napar sprawdzają się doskonale również przy problemach skórnych takich jak trądzik lub skóra przesuszona i pękająca, dzięki substancjom zawartym w dziurawcu zwyczajnym wykazują one działanie antybakteryjne, ściągające, ujędrniające i kojące, wspomagają także gojenie drobnych ran i skaleczeń. Regularne przemywanie twarzy chłodnym naparem może dać zadziwiające efekty w walce z niedoskonałościami. Nie bez powodu wyciągi z ziela świętojańskiego znaleźć można coraz częściej w kremach pielęgnacyjnych. Przygotowanie naparu jest bardzo łatwe – łyżeczkę ziela należy zalać szklanką gorącej wody i parzyć około 10 minut pod przykryciem.

Dziurawiec – przeciwwskazania

Pomimo tak licznych właściwości prozdrowotnych dziurawca, skutki uboczne jego stosowania, czasami bardzo poważne, również mogą wystąpić. Dlatego przed przystąpieniem do regularnego picia naparu lub nalewki trzeba zapoznać się z przeciwwskazaniami. Jednocześnie warto pamiętać, że mimo wszystko naturalne wyciągi roślinne i herbaty ziołowe zwykle mają dużo mniej potencjalnych działań niepożądanych, niż syntetyczne leki. W przypadku ekstraktów najczęściej spotykanym ostrzeżeniem jest działanie fotouczulające – stosując je nie powinno się wystawiać skóry na promienie słoneczne, jest to ważne szczególnie w przypadku osób o jasnej cerze. Zignorowanie tego zalecenia może skutkować powstawaniem przebarwień. To nie jedyna niedogodność związana ze stosowaniem dziurawca, znajdujące się w tej roślinie substancje mają bardzo silne działanie.

Kto zatem powinien uważać stosując kurację z dziurawca?

• osoby o bardzo jasnej cerze i z problemami skórnymi
• stosujący leki – dziurawiec może wejść z nimi w reakcje i znacznie osłabić ich działanie, dotyczy to na przykład leków antywirusowych, przeciwzakrzepowych, przeciwdziałających arytmii serca, ale także leków immunosupresyjnych przyjmowanych po przeszczepie (istnieje ryzyko odrzucenia przeszczepu przez organizm), a nawet preparatów z żelazem
• osoby, które leczą się na depresję, hiperycyna może spotęgować działanie leków i doprowadzić do groźnego nadmiaru serotoniny w mózgu (objawy to między innymi dreszcze, ból głowy i biegunka)
• kobiety stosujące tabletki antykoncepcyjne – ziele świętojańskie może obniżać ich skuteczność

Niektórzy zastanawiają się czy można pić dziurawiec w ciąży. Niestety brakuje badań dotyczących możliwości picia naparu lub przyjmowania go w innej formie w okresie ciąży. W przypadku wszystkich ziół zalecana jest daleko idąca ostrożność, niestety nikt nie da gwarancji, że nie będą miały wpływu na przebieg ciąży lub dziecko.

Dziurawiec a alkohol? Prawdopodobnie takie połączenie jest bezpieczne, ale i w tym przypadku zalecana jest ostrożność, szczególnie jeśli chodzi o spożywaną ilość, mogą pojawić się większe zawroty głowy lub senność, ponieważ oba środki wpływają na układ nerwowy. Bardzo często można się spotkać z wyciągami z dziurawca zwyczajnego na bazie alkoholu, ponieważ to w nim rozpuszcza się hiperycyna odpowiadająca za zwiększenie stężenia serotoniny i poprawę nastroju.

Gdzie szukać ziela dziurawca?

Zbiory ziela dziurawca rozpoczyna się już na początku lata, kiedy roślina zaczyna kwitnąć, kończy się natomiast w momencie gdy przekwita, czyli w okolicach końca sierpnia. Najlepiej robić to przed południem i zwrócić uwagę na pogodę, dzień powinien być suchy. W jaki sposób dziurawiec będzie suszony zależy między innymi od tego jakie części zbieramy, są bowiem dwa sposoby – zrywanie samych kwiatów lub urywanie wierzchołka wraz z liśćmi mniej więcej w 1/3 wysokości rośliny. W Polsce popularniejszy jest ten drugi sposób, stąd pęki ziół, które podwiesza się w zacienionym miejscu, by wyschły. W krajach, w których tradycyjnie zbiera się same kwiaty zazwyczaj rozkłada się je w przewiewnym miejscu na naturalnym materiale takim jak prześcieradło. Ziele znaleźć można w bardzo wielu miejscach, w lasach, na łąkach i przy drogach. Im dalej od ulic i wszelkich zanieczyszczeń udamy się na zbiory, tym lepiej.

Jeśli ktoś nie ma zacięcia zielarskiego lub chciałby rozpocząć przygodę z dziurawcem – herbatą w okresie, gdy ziele to nie kwitnie, bardzo łatwo jest znaleźć je na sklepowych półkach. Ze względu na bardzo dużą popularność, właściwie w każdym sklepie oferującym zioła, odnajdziemy również ziele świętojańskie. Warto jednak zwrócić szczególną uwagę na jakość i wybierać sprawdzone, godne zaufania firmy. Daje to szansę na zakup najlepszego produktu, zbieranego w czystych rejonach i wolnego od zanieczyszczeń oraz na pełne wykorzystanie prozdrowotnych właściwości naparu. Wskazówką, która może ułatwić dokonanie dobrego wyboru będzie certyfikat ekologiczny na opakowaniu. Ziele dziurawca BIO to niewielki wydatek, który z pewnością się opłaci. W naszym sklepie eko w Gdańsku dostępny jest polski dziurawiec ekologiczny w saszetkach oraz w formie ziela do zaparzania.